Τοπικός Πόρος Ανάπτυξης: Κείμενο για συζήτηση στην ΠΕΔ Δυτικής Μακεδονίας και την κοινή σύσκεψη των Επιστημονικών και Παραγωγικών Επιμελητηρίων με παράθεση των βασικών σημείων των ΥΑ

Παρακαλώ να συζητηθεί η φερόμενη ως νέα Υπουργική Απόφαση για τον Τοπικό Πόρο Ανάπτυξης.

Παραθέτω στον παρακάτω πίνακα σε παράθεση την προτεινόμενη Υπουργική Απόφαση με την ισχύουσα Υπουργική συνοδευμένη με σύντομες επισημάνσεις και σχόλια:

Ισχύουσα Υπουργική Απόφαση 2008	Νέα Υπουργική Απόφαση 2012	Επισημάνσεις
Ειδικοί λογαριασμοί:
Η Δ.Ε.Η., μετά τη διενέργεια της κατανομής των κονδυλίων του Τέλους Ανάπτυξης από την Επιτροπή Κατανομής, καταθέτει σε τρεις Ειδικούς Λογαριασμούς τα ποσά που αναλογούν σε κάθε Νομό και ενημερώνει εγγράφως τον Υπουργό Ανάπτυξης και τα μέλη της Επιτροπής Κατανομής.	Η Δ.Ε.Η. Α.Ε., μετά τη διενέργεια της κατανομής των κονδυλίων του Τέλους Ανάπτυξης από την Επιτροπή Κατανομής καταθέτει σε δώδεκα Ειδικούς Λογαριασμούς που συστήνονται για το σκοπό αυτό, τα. ποσά που αναλογούν στις τρεις Περιφερειακές Ενότητες στους πέντε ενεργειακούς Δήμους και στους τέσσερις μη ενεργειακούς και ενημερώνει εγγράφως τον Υπουργό Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και τα μέλη της Επιτροπής Κατανομής.	Ξεκάθαρες οικονομικές σχέσεις μεταξύ των φορέων υλοποίησης Διαφορετικοί λογαριασμοί σημαίνει όχι ενιαίος τρόπος αντιμετώπισης και καμιά υποχρέωση αλληλεπίδρασης μεταξύ τους
Ειδικά Αναπτυξιακά Προγράμματα (Ε.Α.Π.):
.. συντάσσονται με πρωτοβουλία των οικείων Ν.Α. και αφορούν σε συγκεκριμένα έργα υποδομής, ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 20 του ν. 2446/1996. Στόχος των προγραμμάτων αυτών είναι η στήριξη των περιοχών αυτών με πρόσθετα έργα, λόγω των μεγάλων, σοβαρών και ειδικής βαρύτητας συνεπειών που υφίστανται από τις δραστηριότητες της Δ.Ε.Η. Α.Ε. Πρόκειται για πρόσθετα έργα που εξασφαλίζουν την προοπτική της συντήρησης του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής των πολιτών, κατά την περίοδο σταδιακής ύφεσης των δραστηριοτήτων της Δ.Ε.Η. Α.Ε. Ως έργα υποδομής νοούνται εκείνα που στηρίζουν την ανάπτυξη, με την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της κάθε περιοχής, την εξασφάλιση της απασχόλησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.	…καταρτίζονται με ευθύνη των οικείων Περιφερειακών και Δημοτικών Συμβουλίων των δικαιούχων Περιφερειών και Δήμων, εντάσσονται στα επιχειρησιακά τους σχέδια και αφορούν σε συγκεκριμένες υπηρεσίες ενέργειες και έργα υποδομής ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 20 του ν. 2446/1996. Η επεξεργασία, αξιολόγηση, ιεράρχηση των έργων που προτείνονται, για ένταξη στο Ε.Α.Π. και η έγκρισή τους γίνεται από την οικεία Επιτροπή Παρακολούθησης που προβλέπεται στο άρθρο 5. Προτεραιότητα δίνεται στις άμεσα πληττόμενες περιοχές ύστερα από αξιολόγηση και των επιπτώσεων που προέκυψαν ή θα προκύψουν στις γειτνιάζουσες περιοχές κυρίως στο περιβάλλον και προτάσσονται συγκεκριμένα έργα που συνάδουν με τις διατάξεις της παρούσης υπουργικής απόφασης και προτείνονται από τους ενδιαφερόμενους και επιλέξιμους φορείς. Στα Ε.Α.Π δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα σε συγκεκριμένα και σημαντικά έργα, τα οποία συμβάλλουν:  α) στην ανάπτυξη των περιοχών όπου εφαρμόζονται, σύμφωνα με τις αναπτυξιακές κατευθύνσεις που καθορίζουν τα οικεία Περιφερειακά ή Δημοτικά Συμβούλια και εγκρίνονται από αυτά. β) στην αναβάθμιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, πέραν των υποχρεώσεων της Δ.Ε.Η. Α.Ε. γ) στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. δ) στη δημιουργία υποδομών στο πλαίσιο της στρατηγικής της ανάπτυξης. ε) στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων και στήριξη της ανταγωνιστικότητας σε όλους τους τομείς της παραγωγής (πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή), με την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της κάθε περιοχής. στ) στη τόνωση της οικονομίας και στη μείωση της ανεργίας.	Οι αλλαγές έντονες. Διαφοροποίηση της στόχευσης. Η λογική θεσμοθέτησης του Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης ουσιαστικά διαφοροποιείται όπως ορθώς αναφέρεται στην ΥΑ του 2008. Υπάρχει μεγάλη ασάφεια στην ΥΑ του 2012 διότι μιλάει για «προτεραιότητα» και όχι για ξεκάθαρο «στόχο». Ο Τοπικός Πόρος Ανάπτυξης ουσιαστικά γίνεται ένα ακόμη κλασσικό χρηματοδοτικό εργαλείο με παρόμοιο τρόπο διαχείρισης με τα υφιστάμενα προγράμματα.
Επιτροπές Παρακολούθησης
Για την παρακολούθηση της πορείας και της απορροφητικότητας των Ε.Α.Π συνιστάται Επιτροπή Παρακολούθησης, με έδρα την πρωτεύουσα του αντίστοιχου Νομού, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκονται οι, κατά τα ανωτέρω, δικαιούχοι Ο.Τ.Α. Έργο της Επιτροπής Παρακολούθησης, είναι η υποβολή εισηγήσεων προς το οικείο Νομαρχιακό Συμβούλιο, μετά από αξιολόγηση και ιεράρχηση των υποβαλλόμενων προτάσεων. Η Επιτροπή Παρακολούθησης είναι δεκαπενταμελής και απαρτίζεται από: α) Τον Νομάρχη, ως πρόεδρο. β) Δύο Νομαρχιακούς Συμβούλους ως εκπρόσωπους της οικείας Ν.Α. (εκ των οποίων ένας της μείζονος αντιπολίτευσης). γ) Τρεις αιρετούς εκπροσώπους της τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού, που προτείνονται από την ΤΕΔΚ, εκ των οποίων δύο απαραιτήτως από τους ενεργειακούς Ο.Τ.Α. δ) Έναν εκπρόσωπο του ΤΕΕ. ε) Έναν εκπρόσωπο του Οικονομικού Επιμελητηρίου. ζ) Έναν εκπρόσωπο του ΓΕΩΤΕΕ. η) Έναν εκπρόσωπο του Επιμελητηρίου (πρώην ΕΒΕ). θ) Έναν εκπρόσωπο του Εργατικού Κέντρου (ή των Εργατικών Κέντρων). ι) Έναν εκπρόσωπο της Δ.Ε.Η. κ) Έναν εκπρόσωπο ΑΕΙ ή ΤΕΙ θετικής κατεύθυνσης. λ) Έναν εκπρόσωπο της Περιφέρειας. μ) Έναν εκπρόσωπο του Υπουργείου Ανάπτυξης.	Για την παρακολούθηση της πορείας και της απορροφητικότητας των Ε.Α.Π ορίζονται ως Επιτροπές Παρακολούθησης τα οικεία Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια των δικαιούχων ΟΤΑ. Πρόεδρος της κάθε επιτροπής ορίζεται ο εκάστοτε Περιφερειάρχης ή Δήμαρχος.	Γίνεται αποκλειστικά υπόθεση διαχείρισης κονδυλίων των οικείων Συμβουλίων. Είναι εκτός οι αναπτυξιακοί – παραγωγικοί – επιστημονικοί φορείς από το σχεδιασμό.
Απευθείας χρηματοδότηση μη ΝΠΔΔ
Δεν υπάρχει υποχρεωτική εισφορά σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου στα οποία μετέχουν Δήμοι.	Επιβάλλεται στους ενεργειακούς Δήμους εισφορά 2% επί των αναλογούντων ποσών, υπέρ του «Δικτύου Ενεργειακών Δήμων» για την πραγμάτωση των σκοπών του. Η έγκριση των δαπανών διενεργείται από την οικεία Επιτροπή Παρακολούθησης της έδρας του Δικτύου.	Είναι καινοφανής προσέγγιση η επιβολή στα Δημοτικά Συμβούλια εισφοράς 2% σε ΝΠΙΔ. Θα μπορούσε να είναι η ΠΕΔ για τους στόχους των περιοχών που πλήττονται ή τα επιστημονικά επιμελητήρια ή τα Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που έχουν να επιδείξουν επιστημονική υποστήριξη στο σχεδιασμό.  Η συνεργασία λιγνιτικών Δήμων επαφίεται  ούτως ή άλλως στη δυνατότητα των Δημοτικών Συμβουλίων τους και θα μπορούσε να γίνει και η ενίσχυση του εν λόγω δικτύου. Αν θέλει το κεντρικό κράτος να τα επιδοτήσει απευθείας από τον προϋπολογισμό του δεν υφίσταται κανένα ζήτημα.
Επιτροπή Ελέγχου
Η Επιτροπή Ελέγχου Έργων απαρτίζεται από: α) Έναν τεχνικό της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, ως Πρόεδρο. β) Έναν τεχνικό της Περιφέρειας. γ) Έναν τεχνικό της ΔΕΗ Α.Ε. Μπορούν επίσης να συμμετέχουν συμβουλευτικά και ανάλογα με τις ειδικές απαιτήσεις ή τη συνθετότητα ή το μέγεθος των προς έλεγχο έργων και ενεργειών ένας εκπρόσωπος από το Περιφεριακό Τμήμα του ΤΕΕ, του ΓΕΩΤΕΕ και του Ο.Ε.Ε. , ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου της Επιτροπής Παρακολούθησης (Ε.Π.) ή του Προέδρου της Επιτροπής Ελέγχου Έργων. Η ως άνω Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από την Προϊσταμένη Αρχή εκτέλεσης του έργου, οποιοδήποτε στοιχείο κρίνει απαραίτητο προκειμένου να βεβαιώσει τις εργασίες που εκτελέστηκαν ή να προβεί σε αυτοψία. Οι αμοιβές των μελών της Επιτροπής Ελέγχου ΄Εργων αποφασίζονται από το Νομαρχιακό Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής Παρακολούθησης.	Ορίζονται δύο Επιτροπές Ελέγχου Έργων, μία στις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης και Φλώρινας και μία στην Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας. Η κάθε Επιτροπή Ελέγχου Έργων απαρτίζεται από: α) τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ως πρόεδρο, β) εκπρόσωπο του Νομικού Συμβούλου του Κράτους της οικείας Περιφέρειας και γ) έναν τεχνικό της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Η ως άνω Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από την Προϊσταμένη Αρχή εκτέλεσης του έργου, οποιοδήποτε στοιχείο κρίνει απαραίτητο προκειμένου να βεβαιώσει τις εργασίες που εκτελέστηκαν, να προβεί ή να παραγγείλει αυτοψία από υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης της οικείας Περιφέρειας.	Είναι προφανής η αστοχία που πρέπει να διορθωθεί. Διότι δεν δύναται τα παραπάνω να πραγματοποιηθούν από μέλη μη τεχνικά. Είναι άστοχος ο διορισμός του Νομικού Συμβούλου του Κράτους διότι δεν είναι θέμα δικαστικής διένεξης αλλά αμιγώς τεχνικό. Η Επιτροπή Ελέγχου πρέπει να διορθωθεί άμεσα και να αποτελείται μόνο από τεχνικούς γνώστες των θεμάτων.

Μερικές σκέψεις:

Είναι γεγονός ότι ο Τοπικός Πόρος Ανάπτυξης είχε αδυναμίες ως προς τη συνολική στόχευση για να αντιμετωπίσουμε ως περιοχή τη μεταλιγνιτική περίοδο. Ωστόσο με αυτήν την Υπουργική Απόφαση φαίνεται ότι επιχειρείται μια «τακτοποίηση εκκρεμοτήτων» και «εξισορρόπησης πιέσεων» μεταξύ των φορέων που θυμίζει προσπάθεια «τετραγωνισμού του κύκλου».  Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο στόχος θα πρέπει να είναι ένα ενιαίο συνεκτικό επιχειρησιακό σχέδιο με δείκτες και αναμενόμενα αποτελέσματα σχεδιασμένο και συμφωνημένο από τους φορείς για τη μεταλιγνιτική περίοδο η οποία προφανώς θα πλήξει περαιτέρω κυρίως τις ήδη πληττόμενες όλα αυτά τα χρόνια περιοχές. Σε αυτό το σχέδιο, προφανώς με αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων, θα πρέπει να υλοποιούν οι επιμέρους φορείς  Περιφέρεια, Δήμοι, κλπ έργα συντονισμένα με βάση το σχέδιο που θα συμφωνηθεί.

Προτείνεται: Ευρεία ανοικτή διαβούλευση άμεσα με στόχο την απάντηση στο ερώτημα με ποιο Σχέδιο θα πορευτούμε μέσα από τον Τοπικό Πόρο στις παρούσες δραματικές συνθήκες; Με άλλα λόγια το κρίσιμο είναι να απαντηθεί εάν είμαστε σε θέση να προτείνουμε εναλλακτικό σχέδιο για την περιοχή μας που θα οδηγεί στο ξέφωτο και δε θα οδηγεί πάλι σ΄ένα ομιχλώδες τοπίο χωρίς όραμα και προοπτική.

Θα θυμίσω ότι το 2008 ως ΤΕΔΚ είχαμε ουσιαστική συμμετοχή στην συνδιαμόρφωση της τότε Υπουργικής Απόφασης με κοινή σύσκεψη τριών ΤΕΔΚ στην Αθήνα. Σήμερα ουσιαστικά η ΠΕΔ δεν είχε ουσιαστικά καμιά συμμετοχή με την έννοια του συντονιστικού οργάνου αντίστοιχου της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

Φοβάμαι ότι με αυτές τις λογικές που υιοθετούμε δεν αντιλαμβανόμαστε την επικείμενη ραγδαία συρρίκνωση που έρχεται μπροστά μας για την περιοχή μας αναφορικά με την ενέργεια. Όσοι έριξαν μια ματιά στη μελέτη του ΤΕΕ Δυτικής Μακεδονίας "Εκτίμηση του κόστους μετάβασης της Δυτ. Μακεδονίας σε καθεστώς χαμηλής Λιγνιτικής Παραγωγής" που δόθηκε αρμοδίως πριν 3 μήνες θα συνειδητοποιούσαν το μέγεθος των οικονομικών – αναπτυξιακών μεταβολών. Και συμπεριφερόμαστε ως επισκέπτες στο ίδιο μας το σπίτι, σαν να μην μας αφορούν αυτά που συμβαίνουν με τη δική μας εκούσια ή ακούσια συμμετοχή…

Είναι αυτονόητο ότι δεν μπορούμε να σχεδιάζουμε με δεδομένα προ κρίσης για εποχές μετά κρίσης. Και όλοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό…

Δημήτρης Μαυροματίδης